Unen-unen Jawa

A.  UNEN-UNEN JAWA
 

Masyarakat Jawa kuwi isih ngugemi apa sing dadi pangandikane wong tuwa ing jaman dhisik. Ukara-ukara kang diugemi mau lumrah diarani unen-unen. Sajrone unen-unen mau ngemu piwulang kautaman sing bisa dituladha lan ditindakake kanggo nata kauripan. Anggone nata kauripane, masyarakat Jawa ora uwal saka unen-unen sing maune diwulangake nalika isih cilik. Saengga unen-unen mau wis rumasuk ing jero ati lan didadekake pangeling-eling kanggo urip tumuju kebecikan lan katentreman.

Unen-unen kang lelandhesan tumindake wong Jawa wis diuji lan dibuktekake dening masyarakat. Sapa bae sing nindakake piwulang kasebut bakale urip tenang, ayem tentrem karta raharja. Ukurane urip tenang, ayem tentrem karta raharja ora bisa diukur karo banda donya utawa kasugihan, nanging diukur saka rasa lan olahing rasa (Thomas Wiyasa Bratawijaya, 1997: 76).

Russel (sajrone James Danandjaya, 1989: 28) uga ngandharake yen unen-unen yaiku kawicaksanane manungsa sing winasis. Unen-unen Jawa ngemu surasa lan teges minangka wawasaning ngaurip lan olah pikire masyarakat Jawa. Unen-unen Jawa ngemu nilai-nilai pendhidhikan, kayata nilai pendhidhikan marang Gusti, kamanungsan, persatuan, lan budi pakarti.

Piwulang budi pakarti iki adhedhasar wawasaning ngaurip wong Jawa. Wawasaning ngaurip wong Jawa bisa dideleng saka adat-istiadat utawa tradisi, agama, kapitayan, lan kabudayan. Wawasaning ngaurip iku sejatine mentingake ayem lan tentreme urip saka pribadhi, marang liyan, alam, lan marang Gusti. Tumindak sing kaya mangkono iku wis diatur sajrone jinis-jinis pelaturan kayata paugeran-paugeran, etika Jawa (tata krama) sing ngatur kaslarasan ing masyarakat, pelaturan ngibadah sing ngatur sesambungane karo Gusti, lan kaidah-kaidah moral sing mentingake tumindak moral (Wisnu Minsarwati, 2002: 5).

Piwulang moral lan budi pakarti sajrone unen-unen piguna banget tumrap masyarakat. Masyarakat bisa ngecakake utawa nindakake piwulang budi pakarti mau kanthi bener lan pener, amarga yen ndeleng kahanan masyarakat saiki akeh sing padha nglirwakake babagan moral. Utamane nglanggar tumrap norma-norma susila lan agama wis dadi pakulinan ing masyarakat. Tuladhane tawuran, rebut jabatan, slingkuh, paten-patenan, seks bebas, korupsi, kolusi, lan nepotisme. Tumindak-tumindak kuwi nuduhake yen moral masyarakat wis rusak. Luwih eman meneh yen para generasi mudha mengko uga manut nglakoni tumindak-tumindak sing ngrusak moral bangsa lan negara. Mula, supaya generasi mudha ora kajrumus marang tumindak ala, unen-unen kang wis diwulangake para leluhur biyen perlu digunakake minangka piwulang lan piweling kautaman.

B.  JINIS-JINISE UNEN-UNEN JAWA

Jinis-jinise unen-unen Jawa  ing antarane paribasan, bebasan, saloka, lan isbat.

1.    Paribasan

Paribasan yaiku unen-unen gumathok kang ajeg panganggone, ngemu teges wantah dudu pepindhan. Tuladhane: adigang, adigung, adiguna, becik ketitik ala ketara, ana catur mungkur, lsp.

2.    Bebasan

Bebasan yaiku unen-unen gumathok kang ajeg panganggone, ngemu pepindhan sing nggunakake tetembungan kewan, tetuwuhan, dewa, lan piranti-piranti liyane.  Tuladhane: asu rebutan balung, ula nantang gebug, bebek mungsuh mliwis, cecak nguntal cagak, lsp.

3.    Saloka

Saloka yaiku unen-unen kang ngemu teges pepindhan, tembung pepindhane tumrap manungsa. Tuladhane: anak polah bapa kepradah, dudu sanak dudu kadang yen mati melu kelangan, lsp.

4.    Isbat

Isbat yaiku unen-unen kang ngemu teges pepindhan babagan ngelmu gaib, kebatinan, lan kasampurnaning pati. Tuladhane: ngangsu apikulan warih, golekana galihing kangkung, kodok ngemuli lenge, lsp.

 

 A.  UNEN-UNEN KANG DIGUNAKAKE MASYARAKAT

A.1. PARIBASAN

Paribasan yaiku unen-unen gumathok kang ajeg panganggone, ngemu teges wantah dudu pepindhan. Tuladhane: adigang, adigung, adiguna, becik ketitik ala ketara, ana catur mungkur, lsp. Unen-unen wujud paribasan sing kulina digunakake masyarakat yaiku:

1.    Adigang, adigung, adiguna

Adigang tegese kekuwatan, adigung tegese gedhe, lan adiguna tegese kapinteran. Yen rumangsa linuwih aja ngandelake kaluwihane dhewe. Sejatine sipat manungsa ora bisa uwal saka adigang, adigung, adiguna. Lumrahe wong kang duweni sipat kaya mangkono sok ngasorake liyan.

2.    Aja dumeh

Dumeh tegese kerana utawa amarga. Manungsa yen diwenehi rejeki sing luwih akeh kadang kala ndadekake gumedhe. Upamane dumeh duwe jabatan banjur ngagungake jabatan utawa kalungguhane lan sewenang-wenang marang liyan. Tuladha liyane, dumeh wong sugih banjur ngenyek sing mlarat, dumeh wong pinter ngenyek sing bodho, dumeh gagah utawa ayu ngenyek sing elek rupane. Sejatine ing ngarsane Gusti kabeh manungsa utawa barang iku ora ana bedane, sing mbedakake mung iman lan taqwane marang Gusti.

3.    Aja golek wah, mengko dadi owah

Aja golek wah, mengko dadi owah ngemu teges aja mburu marang pandelenganing liyan utawa tumandang kang mung golek pangaleman. Tumindak mangkono iku bisa njalari pikirane manungsa dadi owah utawa edan. Manungsa duweni sipat pamer lan kepengin digatekake. Mula sipat wah kudu disingkirake.

4.    Ajining dhiri dumunung ana ing lathi, ajining raga ana ing busana

Ajining dhiri tegese kakurmatan wong iku diajeni saka tutur pangucape. Banjur aji raga utawa awak dumunung ana ing sandhangan kang dianggo. Sandhangan sing dianggo ora kudu larang, nanging sopan lan ora saru yen disawang.

5.    Alon-alon waton kelakon

Alon-alon tegese rindhik utawa ora banter, kelakon tegese kaleksanan gegayuhane. Sajrone urip bebrayan yen tumindak iku ora usah kesusu. Saupama nglakokake barang iku bisa ditindakake alon-alon, angger kelakon. Nanging yen kesusu malah ora kasembadan gegayuhan/ panggonan kang dituju.

6.    Ana catur mungkur

Tembung catur omongan utawa pirembugan, mungkur tegese nyingkiri. Ana catur mungkur tegese ora gelem ngrungokake rerasan kang ora becik. Caturan sing dikarepake yaiku caturan kang ora becik, tuladhane: ngrasani liyan.

7.    Ana rega ana rupa

Unen-unen ana rega ana rupa ngemu teges barang kang rupa utawa wujude apik mula regane larang.

8.    Becik ketitik ala ketara

Becik tegese apik, ketitik tegese katon, ala tegese elek, lan ketara tegese katon cetha. Ana ing urip bebrayan manungsa kuwi kudu bisa milih endi sing apik lan endi sing ala. Paribasan iki uga asring dienggo kanggo ngelingake supaya ora susah was sumelang yen tumindak bener, amarga ala-becike bakal dimangerteni utawa katon. Mula wong sing tumindake apik bakale katon, dene tumindak ala bakale konangan lan alane katon cetha.

9.    Busuk ketekuk, pinter keblinger

Unen-unen busuk ketekuk pinter keblinger ngemu teges wong sing bodho lan sing pinter padha-padha nemu cilaka.

10.    Durung pecus keselak besus

Pecus tegese bisa, keselak tegese grusa-grusu, besus tegese pepenginan. Durung pecus keselak besus ngemu teges wong kang nindakake panggaweyan sing durung kasembadan nanging wis kepingin sing ora-ora.

11.    Eman-eman ora keduman

 Wong kang duwe niyat ngeman-eman barang nanging malah ora keduman/ kebagiyan dhewe.

12.    Emban cindhe emban siladan

Cindhe tegese slendhang utawa iratan pring. Manungsa ana kalane duwe sipat emban cindhe emban siladan sing tegese wong kang seneng pilih kasih utawa ora adil.

13.    Gliyak-gliyak tumindak, sareh pikoleh

          Unen-unen gliyak-gliyak tumindak, sareh pikoleh ngemu teges senajan alon-alon anggone tumindak, nanging bisa kaleksanan kekarepane.

14.    Ing ngarsa sung tuladha, ing madya mangun karsa, tut wuri andayani

Unen-unen iki diripta dening Ki Hajar Dewantara, ora liya ya pahlawan pendhidhikan nasional. Ukara ing ngarsa sung tuladha menawa dionceki siji baka siji, ngarsa tegese ngarep, sung tegese aweh, tuladha tegese conto. Unen-unen iki ngemu teges, pemimpin neng ngarep kudu bisa menehi tuladha utawa conto sing becik. Dene ing madya mangun karsa ngemu teges ing tengah-tengah kudu duweni pangangenan-angen utawa gegayuhan kang becik. Unen-unen tut wuri handayani ngemu teges ing buri pemimpin kudu bisa menehi kekuwatan lan motivasi marang andhahane.

15.    Jalma angkara mati murka

          Manungsa kang duweni sipat angkara murka diparibasanke jalma angkara mati murka sing ngemu teges manungsa kang cilaka jalaran tumindak ala utawa angkara murka.

16.    Jalma limpat seprapat tamat

          Limpat tegese pinter. Unen-unen iki gathuk menawa diparibasanke kanggo wong kang wasis utawa pinter. Jalma limpat seprapat tamat ngemu teges manungsa kang pinter cepet tanggap lan rikat anggone ngrampungake pakaryan.

17.    (n) Jalukan ora wewehan

          Unen-unen njalukan ora wewehan ngemu teges wong sing seneng njaluk nanging ora gelem menehi.

18.    Jer basuki mawa bea

          Unen-unen jer basuki mawa bea ngemu teges samubarang gegayuhan iku sarwa mbutuhake wragat. Unen-unen iki uga ngemu teges manungsa sing kepengin urip mulya, kudu ngetokake wragat.

19.    Kalah cacak menang cacak

          Unen-unen kalah cacak menang cacak ngemu teges samubarang penggaweyan luwih becik dicoba dhisik, bisa lan orane kudu tetep dicoba.

20.    Kelacak kepathak

          Unen-unen kelacak kepathak ngemu teges wong kang ora bisa mungkir jalaran wis kabukten (konangan).

21.    Kendel ngringkel, dhadhag ora godag

          Dhadhag tegese wani. Unen-unen kendel ngringkel, dhadhag ora godag ngemu teges wong kang ngaku kendel tur pinter, nanging jebule jirih tur bodho.

22.    Ketula-tula katali

          Unen-unen ketula-tula katali ngemu teges manungsa kang tansah nandang sengsara, susah, lan rekasa.

23.    Kumenthus ora pecus

          Unen-unen kumenthus ora pecus nemu teges wong kang seneng umuk utawa gumedhe, nanging ora bisa nglakoni apa kang wis diumukake.

24.    Ladak kecangklak

          Kecangklak tegese kacilakan. Unen-unen ladak kecangklak ngemu teges wong kang angkuh nemoni pakewuh marga tumindake dhewe.

25.    Maju tatu mundur ajur

       Unen-unen maju tatu mundur ajur ngemu teges manungsa kang ora duwe pilihan amarga prakara kang sarwa pakewuh.

26.    Rukun agawe santoso, crah agawe bubrah

       Unen-unen rukun agawe santoso, crah agawe bubrah ngemu teges manungsa yen padha rukun mesti padha santosa, nanging yen padha congkrah utawa padu mesti bakal bubrah lan rusak.

27.    Sabar sareh mesti bakal pikoleh

       Unen-unen sabar sareh mesti bakal pikoleh ngemu teges manungsa kang tumindak sareh lan ora grusa-grusu bakale nemu asil kang apik.

28.    Sapa sing salah bakal seleh

          Unen-unen sapa sing salah bakal seleh ngemu teges sapa sing salah bakal konangan.

29.    Sepi ing pamrih, rame ing gawe

       Unen-unen sepi ing pamrih, rame ing gawe ngemu teges wong kang nindakake panggaweyan, nanging ora melik lan ora ngarep-arep piwalesan liyan.

30.    Tulung menthung

       Unen-unen tulung menthung ngemu teges manungsa kang katone nulungi, jebule malah ngrusuhi. Manungsa kang wis ditulungi, nanging malah menehi piwales sing ora becik.

31.    Tuna sathak bathi sanak

          Sathak tegese dhuwit sithik. Unen-unen tuna sathak bathi sanak ngemu teges wong kang rugi bandha, nanging bathi paseduluran.

32.    Ulat madhep ati manteb

       Unen-unen ulat madhep ati manteb ngemu teges wong kang wis manteb banget kekarepane.

33.    Yitna yuwana lena kena

       Yitna tegese ngati-ati, yuwana tegese slamet,  lena tegese kurang ngati-ati. Unen-unen yitna yuwana lena kena ngemu teges wong sing ngati-ati bakal slamet, dene wong sing sembrana bakal cilaka.

34.    Yuwana mati lena

       Unen-unen yuwana mati lena ngemu teges wong becik oleh cilaka amarga kurang ngati-ati.

A.2. BEBASAN

Bebasan yaiku unen-unen gumathok kang ajeg panganggone, ngemu pepindhan sing nggunakake tetembungan kewan, tetuwuhan, dewa, lan piranti-piranti liyane. Tuladhane: asu rebutan balung, ula nantang gebug, bebek mungsuh mliwis, cecak nguntal cagak, lsp. Unen-unen wujud bebasan sing kulina digunakake masyarakat yaiku:

1.    Adhang-adhang tetese embun

Unen-unen adhang-adhang tetese embun ngemu teges wong kang njagakake barang mung sak anane utawa sak oleh-olehe.

2.    Aji godhong garing

Unen-unen aji godhong garing ngemu teges manungsa sing wis ora ana ajine utawa asor banget. Wong sing tumindak culika utawa cidra ing janji biasane banjur ora diajeni dening masarakat saubenge. Saking ora ana ajine prasasat aji godhong garing.

3.    Ana gula ana semut

Unen-unen ana gula ana semut ngemu teges panggonan sing akeh rejekine mesti akeh sing nekani.

4.    Anggenthong umos

Umos tegese rembes utawa bocor. Unen-unen anggenthong umos ngemu teges wong sing ora bisa nyimpen wewadi utawa rahasia.

5.     Angon mangsa

Unen-unen angon mangsa ngemu teges wong sing nggolek wektu kang becik kanggo nindakake panggaweyan.

6.    Arep jamure emoh watange

Unen-unen arep jamure emoh watange ngemu teges wong sing gelem ngrasakake kepenak, nanging ora gelem rekasa.

7.    Asu rebutan balung

Unen-unen asu rebutan balung ngemu teges manungsa kang rebutan barang sepele.

8.    Asu belang kalung wang

Unen-unen asu belang kalung wang ngemu teges wong asor nanging sugih.

9.    Asu gedhe menang kerahe

Unen-unen asu gedhe menang kerahe ngemu teges wong kang dhuwur pangkate mesti bae luwih gedhe panguwasane.

10.    Asu marani gebug

Unen-unen asu marani gebug ngemu teges wong kang marani marang bebaya.

11.    Baladewa ilang gapite

Unen-unen baladewa ilang gapite ngemu teges wong kang ilang kaluhurane lan kekuwatane. Baladewa iku wayang sing gagah pideksa, nanging wayang yen ilang gapite ora bisa dienggo dening dhalang. Gapit iku kayu utawa lulang sing kanggo njepit wayang supaya bisa ditancepke ing debog lan bisa jejeg.

12.    Banyu pinerang ora bakal pedhot

Unen-unen banyu pinerang ora bakal pedhot ngemu teges pasulayane sedulur ora bakal medhotake pasedulurane.

13.    Bathok bolu isi madu

Unen-unen bathok bolu isi madu ngemu teges wong asor nanging sugih kapinteran.

14.    Belo melu seton

 Seton tegese malem minggu. Unen-unen belo melu seton ngemu teges wong kang bisane mung melu-melu, ora ngerti sing dikarepake.

15.    Bubuk oleh leng

 Bubuk tegese kewan sing mangan kayu. Unen-unen bubuk oleh leng ngemu teges wong sing duwe niyat ala malah oleh dalan.

16.    Bebek mungsuh mliwis

Unen-unen bebek mungsuh mliwis ngemu teges wong pinter mungsuh padha wong pinter.

17.    Beras wutah arang bali menyang takere

Unen-unen beras wutah arang bali menyang takere ngemu teges barang kang wis owah ora bakal bali kaya maune.

18.    Cathok gawel

Cathok tegese timangan sabuk. Unen-unen cathok gawel ngemu teges wong sing ora diajak rembugan, nanging melu-melu ngrembug. Manungsa kang seneng cawe-cawe mesthi ora diajak guneman.

19.    Carang canthel

Carang tegese pang pring. Unen-unen carang canthel tegese padha karo unen-unen cathok gawel. Carang canthel ngemu teges wong sing ora diajak rembugan, nanging melu-melu ngrembug. Manungsa kang seneng cawe-cawe mesthi ora diajak guneman.

20.    Cebol nggayuh lintang

Unen-unen cebol nggayuh lintang ngemu teges wong sing duwe kekarepan sing mokal bisa klakon.

21.    Cecak nguntal cagak

Unen-unen cecak nguntal cagak ngemu teges gegayuhan kang ora timbang karo kekuwatane.

22.    Cedhak kebo gupak

Unen-unen cedhak kebo gupak ngemu teges cedhak karo wong kang sipate ala bakal katut ala. Manungsa kudu bisa wicaksana anggone kekancan. Kekancan karo wong sing kelakuane ala bakal katut ala.

23.    Cedhak celeng boloten

Boloten tegese gupak endhut utawa tilas linet. Unen-unen cedhak celeng boloten tegese padha karo unen-unen cedhak kebo gupak. Cedhak celeng boloten ngemu teges cedhak karo wong kang sipate ala bakal katut ala. Manungsa kudu bisa wicaksana anggone kekancan. Kekancan karo wong sing kelakuane ala bakal katut ala.

24.    Ciri wanci lelai ginawa mati

Unen-unen ciri wanci lelai ginawa mati ngemu teges pakulinan ala ora bisa diowahi yen durung nganti mati.

25.    Dadiya banyu emoh nyawuk, dadiya godhong emoh nyuwek, dadiya suket emoh nyenggut

Unen-unen ing dhuwur ngemu teges wong sing wis ora gelem nyanak utawa sapa aruh marang liyan.

26.    Dhemit ora ndulit, setan ora doyan

Unen-unen dhemit ora ndulit, setan ora doyan ngemu teges wong sing muji tansah ginanjar slamet, ora ana sing ngrusuhi.

27.    Desa mawa cara negara mawa tata

Unen-unen desa mawa cara negara mawa tata ngemu teges saben panggonan duwe cara utawa adat dhewe-dhewe.

28.    Dom sumuruping banyu

Unen-unen dom sumuruping banyu ngemu teges laku samar utawa meneng-menengan kanggo meruhi wewadi.

29.    Dudutan lan aculan

Dudutan tegese tali, anculan tegese memeden sawah. Unen-unen dudutan lan aculan ngemu teges wong sing padha kethikan, sing siji ethok-ethok ora ngerti.

30.    Dhandhang diunekake kuntul, kuntul diunekake dhandhang

       Dhandhang tegese gagak. Unen-unen dhandhang diunekake kuntul, kuntul diunekake dhandhang ngemu teges tumindak ala diunekake becik, nanging tumindak becik diunekake ala.

31.    Didhadunga medhot, dipalangana mlumpat

       Didhadunga tegese ditaleni. Unen-unen didhadunga medhot, dipalangana mlumpat nemu teges wong kang kenceng karepe lan ora kena dipenggak maneh.

32.    Durung ilang pupak lempuyange

       Unen-unen durung ilang pupak lempuyange ngemu teges wong sing isih dianggep bocah cilik tur durung ngerti apa-apa.

33.    Emprit abuntut bedhug

       Unen-unen emprit abuntut bedhug ngemu teges prakara sing sepele dadi gedhe.

34.    Enggon welut didoli udhet

       Unen-unen enggon welut didoli udhet ngemu teges panggone wong pinter dipameri kapinteran sing ora sepirowa.

35.    Entek jarake

       Unen-unen entek jarake ngemu teges wong sing wis kentekan kasugihane.

36.    Esuk dhele sore tempe

       Unen-unen esuk dhele sore tempe ngemu teges wong sing omongane ora bisa diugemi (mencla-mencle).

37.    Gagak nganggo lare merak

       Unen-unen gagak nganggo lare merak ngemu teges wong cilik tumindak kaya wong luhur (gedhe).

38.    Gajah alingan suket teki

       Alingan tegese amping-amping. Unen-unen gajah alingan suket teki ngemu teges wong sing lair lan batine ora padha, mesthi bakal ketara.

39.    (ng) Gajah elar

       Unen-unen nggajah elar ngemu teges wong sing sarwa gedhe lan dhuwur kekarepane.

40.    Gajah ngidak rapah

       Rapah tegese godhong garing. Unen-unen gajah ngidak rapah ngemu teges wong sing nrajang marang wewalere dhewe.

41.    Gajah perang karo gajah, kancil mati ing tengah

       Unen-unen gajah perang karo gajah, kancil mati ing tengah ngemu teges wong gedhe kang padha pasulayan, wong cilik dadi korban.

 

42.    Iwak lumebu wuwu

       Wuwu tegese piranti kanggo nggolek iwak. Unen-unen iwak lumebu wuwu ngemu teges wong sing kena apus kanthi gampang.

43.    Jati ketlusupan ruyung

       Unen-unen jati ketlusupan ruyung ngemu teges wong sing kumpul karo wong becik klebon wong ala.

44.    Jaran kerubuhan empyak

     Unen-unen jaran kerubuhan empyak ngemu teges wong sing wis kanji (kapok) banget.

45.    Jarit lawas ing sampiran

     Unen- unen jarit lawas ing sampiran ngemu teges wong sing duwe kapinteran nanging ora digunakake.

46.    Kacang ora ninggal lanjaran

       Unen-unen kacang ora ninggal lanjaran ngemu teges pakulinane anak iku niru wong tuwane.

47.    Kadang konang

       Konang tegese kewan sing kelap-kelip wayah wengi. Unen-unen kadang konang ngemu teges wong sing gelem ngakoni sedulur mung karo wong sing sugih.

48.    Kandhang langit, bantal ombak, kemul mega

       Unen-unen kandhang langit, bantal ombak, kemul mega ngemu teges wong sing ora duwe papan panggonan.

49.    Katepang ngrangsang gunung

       Katepang tegese bangsane krokot. Unen-unen katepang ngrangsang gunung ngemu teges kagegedhen panjangka utawa karep kang mokal bisa kelakon.

50.    Katon kaya cempaka sawakul

       Cempaka tegese emas. Unen-unen katon kaya cempaka sawakul ngemu teges wong kang tansah disenengi wong akeh.

51.    Kaya banyu karo lenga

       Unen-unen kaya banyu karo lenga ngemu teges wong kang ora bisa rukun.

52.    Kakehan gludhug kurang udan

       Unen-unen kakehan gludhug kurang udan ngemu teges wong kang akeh omonge, nanging ora ana nyatane.

53.    Kebanjiran segara madu

       Unen-unen kebanjiran segara madu ngemu teges wong kang nemu kabegjan gedhe banget.

54.    Kebo bule mati setra

       Setra tegese tegalan utawa papan panggonan. Unen-unen kebo bule mati setra ngemu teges wong pinter nanging ora ana sing mbutuhake.

55.    Kebo ilang tombok kandhang

       Tombok tegese nambahi. Unen-unen kebo ilang tombok kandhang ngemu teges wong sing kelangan ngetokake wragat maneh kanggo nggoleki malah ora ketemu pisan.

56.    Kebo kabotan sungu

       Unen-unen kebo kabotan sungu ngemu teges wong sing uripe rekasa amarga kakehan anak.

57.    Kebo lumumpat ing palang

       Unen-unen kebo lumumpat ing palang ngemu teges ngadili prakara ora nganggo waton.

58.    Kebo mulih menyang kandhange

       Unen-unen kebo mulih menyang kandhange ngemu teges wong sing lunga adoh bali menyang omahe dhewe.

59.    Kebo nusu gudel

       Unen-unen kebo nusu gudel ngemu teges wong tuwa njaluk warah marang wong enom.

60.    Kegedhen empyak kurang cagak

       Empyak tegese payon. Unen-unen kegedhen empyak kurang cagak ngemu teges wong kang duwe kekarepan gedhe nanging kurang sembada.

61.    Kencana katon wingka

       Kencana tegese emas, wingka tegese pecahan gendheng. Unen-unen kencana katon wingka ngemu teges wong bsing tumindak apik nanging ora disenengi.

62.    Kethek saranggon

       Saranggon tegese gubug ing dhuwur. Unen-unen kethek saranggon ngemu teges wong kang kumpul karo sing tumindaka ala.

63.    Klenthing wadhah masin

       Unen-unen klenthing wadhah masin ngemu teges wong sing angel ngilangake tumindak ala.

64.    Krokot ing galeng

       Unen-unen krokot ing galeng ngemu teges wong kang mlarat banget.

65.    Kriwikan dadi grojogan

       Unen-unen kriwikan dadi grojogan ngemu teges prakara sing maune cilik dadi gedhe.

66.    Kurung munggah lumbung

       Kurung munggah lumbung ngemu teges wong asor utawa cilik sing didadekake wong gedhe.

67.    Kuthuk nggendhong kemiri

       Unen-unen kuthuk nggendhong kemiri ngemu teges wong kang mangago sarwa apik utawa aji liwat dalan kang mbebayani.

68.    Kutuk marani sunduk, ula nantang gebug

       Unen-unen kutuk marani sunduk, ula nantang gebug ngemu teges wong kang njarag marani bebaya.

69.    Kuncung nganti tumekan gelung

       Unen-unen kuncung nganti tumekan gelung ngemu teges suwe banget anggone ngenteni.

70.    Lahang karoban manis

       Lahang tegese legen. Unen-unen Lahang karoban manis ngemu teges wong kang rupane bagus utawa ayu tur luhur budine.

71.    Lambe satumang kari semerang

       Satumang tegese lambene pawon. Unen-unen lambe satumang kari semerang ngemu teges wong sing dituturi bola-bali meksa ora nggugu.

72.    Ora ana banyu mili mendhuwur

       Unen-unen ora ana banyu mili mendhuwur ngemu teges watege anak biasane niru wong tuwane.

73.    Ora ana kukus tanpa geni

       Unen-unen ora ana kukus tanpa geni ngemu teges ora ana akibat tanpa sebab.

74.    Palang mangan tandur

       Palang tegese pager. Unen-unen palang mangan tandur ngemu teges wong sing diwenehi kapercayan utawa kapitayan nanging malah gawe kapitunan.

75.    Pandengan karo srengenge

       Unen-unen pandengan karo srengenge ngemu teges memungsuhan karo penguwasa.

76.    Pitik trondhol diumbar ing padaringan

       Padaringan tegese wadhah beras. Unen-unen pitik trondhol diumbar ing padaringan ngemu teges wong ala kang dipasrahi barang aji, wekasane malah ngentek-enteki.

77.    Rindhik asu digitik

       Rindhik tegese alon. Unen-unen rindhik asu digitik ngemu teges dikongkon nindakake penggaweyan sing cocok karo kekarepane.

78.    Sembur-sembur adus, siram-siram bayem

       Unen-unen sembur-sembur adus, siram-siram bayem ngemu teges bisa kaleksanan amarga oleh pandongane wong akeh.

79.    Sumur lumaku tinimba, gong lumaku tinabuh

       Unen-unen sumur lumaku tinimba, gong lumaku tinabuh ngemu teges wong kang kumudu-kudu dijaluki warah utawa piwulang.

80.    Tebu tuwuh socane

       Unen-unen tebu tuwuh socane ngemu teges prakara kang wis apik dadi bubrah amarga ana sing ngrusuhi.

81.    Timun jinara

       Unen-unen timun jinara ngemu teges prakara gampang banget.

82.    Timun mungsuh duren

       Unen-unen timun mungsuh duren ngemu teges wong cilik mungsuh panguwasa mesthi kalahe.

83.    Timun wungkuk jaga imbuh

       Unen-unen timun wungkuk jaga imbuh ngemu teges wong bodho kanggone mung yen kekurangan bae.

84.    Tumbak cucukan

       Unen-unen tumbak cucukan ngemu teges wong sing seneng adu-adu.

85.    Tunggak jarak mrajak, tunggak jati mati

       Mrajak tegese thukul subur. Unen-unen tunggak jarak mrajak, tunggak jati mati ngemu teges prakara ala ngambra-ambra, dene prakara becik kari sethithik.

86.    Ungak-ungak pager arang

       Unen-unen ungak-ungak pager arang ngemu teges wong sing ngisin-isini.

87.    Yuyu rumpung mbarong ronge

       Unen-unen yuyu rumpung mbarong ronge ngemu teges omahe magrong-magrong nenging sejatine mlarat.

A.3. SALOKA

Saloka yaiku unen-unen kang ngemu teges pepindhan, tembung pepindhane tumrap manungsa. Tuladhane: anak polah bapa kepradah, dudu sanak dudu kadang yen mati melu kelangan, lsp. Unen-unen wujud saloka sing kulina digunakake masyarakat yaiku:

1.    Anak polah bapa kepradah

       Kepradhah tegese nanggungjawab. Unen-unen anak polah bapa kepradhah ngemu teges tingkah polahe anak dadi tanggungane wong tuwa.

2.    Ana daulate ora ana begjane

       Unen-unen ana daulate ora ana begjane ngemu teges wong kang arep nemu kabegjan, nanging ora sida.

3.    Angon ulat ngumbar tangan

Unen-unen angon ulat ngumbar tangan ngemu teges wong sing seneng ngulatake utawa ndeleng kahanan kanthi nglimpe, banjur barang sing ulatake dicolong.

4.    Ati bengkong oleh oncong

Unen-unen ati bengkong oleg oncong ngemu teges wong sing duwe niyat ala malah oleh cara tumindak ala sing gampang.

5.    Bathang lelaku

Unen-unen bathang lelaku ngemu teges lelungan ijen ngliwati panggonan sing mbebayani.

6.    Blaba wuda

Blaba tegese loman. Unen-unen blaba wuda ngemu teges wong sing loma banget nanging bawake dhewe malah ora keduman.

7.    Car-cor kaya kurang janganan

Unen-unen car-cor kaya kurang janganan ngemu teges ngomong ceplas-ceplos ora dipikir dhisik.

8.    Cincing-cincing meksa klebus

Unen-unen cincing-cincing meksa klebus ngemu teges karepe ngirit nanging malah entek akeh.

9.    Criwis cawis

Unen-unen criwis cawis ngemu teges wong sing seneng maido naning seneng menehi utawa muruki. Criwis cawis uga kena ditegesi wong sing tansah mbantah prentah nanging sumadya nindakake.

10.    (n) Jagakake endhoge si blorok

       Unen-unen njagakake endhoge si blorok ngemu teges njagakake barang kang durung mesti ana lan orane.

11.    Golek banyu bening

       Unen-unen golek banyu bening ngemu teges meguru golek kawruh sing becik.

12.    Gupak pulute ora mangan nangkane

       Unen-unen gupak pulute ora mangan nangkane ngemu teges melu rekasa nanging ora melu ngrasakake kepenake.

13.    Kajugrugan gunung menyan

       Unen-unen kajugrugan gunung menyan ngemu teges wong kang oleh kabegjan gedhe banget.

14.    Kekudhung walulang macan

       Unen-unen kekudhung walulang macan ngemu teges wong kang ngapusi kanthi nggawe jenenge wong kang diwedeni.

15.    Kena iwake aja nganti butheg banyune

       Unen-unen kene iwake aja nganti butheg banyune ngemu teges sing dikarepake bisa kelakon nanging aja nganti gawe rusak.

16.    Lanang kemangi

       Unen-unen lanang kemangi ngemu teges wong lanang sing jirih.

17.     Lumpuh ngideri jagad

       Lumpuh tegese wis ora bisa mlaku. Unen-unen lumpuh ngideri jagad ngemu teges wong sing duwe kekarepan kang mokal keturutan.

18.    Meneng widara uleran

       Widara yaiku jinise wit. Unen-unen meneng widara uleran ngemu teges wong sing katone anteng, nanging sejatine ala atine

19.    Rebut balung tanpa isi

       Unen-unen rebut balung tanpa isi ngemu teges pasulayan merga barang sing sepele.

20.    Wis kebak sundukane

       Unen-unen wis kebak sundukane ngemu teges wong kang wis akeh dosane utawa kaluputane.

21.    Dahwen ati open

Dahwen tegese seneng nacad. Unen-unen dahwen ati open ngemu teges wong sing seneng nacad nanging mbenerake wong liya.

22.    Diwenehi ati ngrogoh rempela

Unen-unen diwenehi ati ngrogoh rempela ngemu teges wis diwenehi sithik, malah njaluk sing akeh.

23.    Dudu sanak dudu kadang, yen mati melu kelangan

       Unen-unen dudu sanak dudu kadang, yen mati melu kelangan ngemu teges senajan wong liya, yen nemoni rekasa bakal dibelani.

24.    Duka yayah sinipi, jaja bang mawinga-winga

       Duka tegese nesu. Unen-unen duka yayah sinipi, jaja bang mawinga-winga ngemu teges wong kang nesu banget.

25.    Endhas gundhul dikepeti

       Unen-unen endhas gundhul dikepeti ngemu teges wong sing wis urip kepenak ditambahi luwih kepenak maneh.

26.    Endhas pethak ketiban empyak

       Pethak tegese buthak sethithik. Unen-unen endhas pethak ketiban empyak ngemu teges wong kang bola-bali nemu cilaka.

27.    Entek amek kurang golek

       Amek tegese njupuk. Unen-unen entek amek kurang golek ngemu teges wong sing nguneni utawa nyeneni nganti sakatoge.

28.    Garang garing

       Garang tegese katon gagah. Unen-unen garang garing ngemu teges wong semugih nanging sejatine kekurangan.

29.    Gayuk-gayuk tuna, nggayuh-nggayuh luput

       Tuna tegese rugi. Unen-unen gayuk-gayuk tuna, nggayuh-nggayuh luput nemu teges samubarang kang dikarepake ora bisa keturutan.

30.    Golek-golek ketemu wong luru-luru

       Unen-unen golek-golek ketemu wong luru-luru ngemu teges karepe arep golek utangan malah diutangi (dijaluki utang).

31.    Idu didilat maneh

       Unen-unen idu didilat maneh ngemu teges wong sing murungake janji sing wis diucapake.

32.    (n) Jajah desa milang kori

       Milang tegese ngetung. Unen-unen njajah desa milang kori ngemu teges wong sing lelungan menyang endi-endi.

33.    (n) Jujul muwul

     Jujul tegese nyusuki. Unen- unen njujul muwul ngemu teges perkara kang nambah-nanbahi rekasa.

34.    (n) Junjung ngentebake

     Ngtentebake tegese ngebrukake. Unen- unen njunjung ngentebake ngemu teges ngalembana nanging duwe niyat ngasorake.

35.    Kebat kliwat, gancang pincang

       Kebat tegese rikat utawa cepet, gancang tegese gelis. Unen-unen kebat kliwat, gancang pincang ngemu teges wong kang tumindak grusa-grusu mesthi ora kebeneran.

36.    Kenes ora ethes

       Ethes tegese pinter ngomong. Unen-unen kenes ora ethes ngemu teges wong sing gumedhe amarga kasugihane nanging bodho.

37.    Keplok ora tombok

       Unen-unen keplok ora tombok ngemu teges wong kang senengane maido rasan, nanging ora gelem melu cawe-cawe.

38.    Kleyang kabur kanginan, ora sanak ora kadang

              Unen-unen kleyang kabur kanginan, ora sanak ora kadang ngemu teges wong sing ora duwe panggonan

39.    Legan golek momongan

       Unen-unen golek momongan ngemu teges wong sing wis kepenak malah golek rekasa.

40.    Matang tuna numbak luput

       Matang tegese nyogrok. Unen-unen matang tuna numbak luput ngemu teges wong sing tansah luput kabeh panggayuhane.

41.     Mbuwang tilas

       Unen-unen mbuwang tilas ngemu teges manungsa kang ethok-ethok ora ngerti marang tumindak ala kang dilakoni.

42.    Mikul dhuwur mendhem jero

       Unen-unen mikul dhuwur mendhem jero ngemu teges wong kang bisa njunjung drajate wong tuwa.

 43.    (m) Buru uceng kelangan dheleg

Uceng tegese iwak kutuk. Unen-unen mburu uceng kelangan dheleg ngemu teges mburu barang sepele malah kelangan barang kang luwih gedhe. Wong sing kepingin antuk sing luwih aji malah kelangan apa sing wis diduweni.

44.    Nabok nyilih tangan

       Unen-unen nabok nyilih tangan ngemu teges wong kang tumindak ala kanthi kongkonan wong liya.

45.    Nyangoni kawula minggat

       Unen-unen nyangoni kawula minggat ngemu teges ndandani barang kang tansah rusak.

46.    Nyolong pethek

       Pethek tegese bedhek. Unen-unen  nyolong pethek ngemu teges wong kang tansah mleset saka pametheke utawa pambatange.

47.    Obah ngarep kobet buri

       Unen-unen obah ngarep kobet buri ngemu teges tumindake panggedhe dadi panutane kawula alit.

48.    Ora tembung ora tawung

       Tawung tegese aruh-aruh. Unen-unen ora tembung ora tawung ngemu teges wong sing njupuk barane liyan tanpa kandha dhisik.

49.    Ora uwur ora sembur

       Unen-unen ora uwur ora sembur ngemu teges wong sing ora gelem cawe-cawe babar pisan.

50.    Othak-athik didudut angel

       Unen-unen othak-athik didudut angel ngemu teges guneme sajak kepenak, bareng ditenani jebule angel.

51.    Pupur sadurunge benjut

       Unen-unen pupur sadurunge benjut ngemu teges ngati-ati mumpung durung cilaka.

52.    Rawe-rawe rantas, malang-malang putung

       Unen-unen rawe-rawe rantas, malang malang putung ngemu teges samubarang kang ngalang-ngalangi bakal disingkirake.

53.    Sadumuk bathuk sanyari bumi

       Unen-unen sadumuk bathuk sanyari bumi ngemu teges pasulayan nganti dilabuhi tekan pati.

54.    Satru munging cangklakan

       Satru tegese mungsuhan. Unen-unen satru mungging cangklakan ngemu teges mungsuh wong sing isih sanak sedulur.

55.    Sadhakep awe-awe

       Unen-unen sadhakep awe-awe ngemu teges wong sing wis ninggalake tumindak ala, nanging sajroning batin isih kepingin nglakoni maneh.

56.    Sluman-slumun slamet

       Unen-unen sluman-slumun slamet ngemu teges wong sing kurang ngati-ati, nanging isih slamet.

57.    Tega larane ora tega patine

       Unen-unen tega larane ora tega patine ngemu teges senajan negakake rekasane, nanging isih menehi pitulungan.

58.    Tinggal glanggang colong playu

       Unen-unen tinggal glanggang colong playu ngemu teges wong kang ninggalake papan pasulayan.

59.    Kerot ora duwe untu

       Unen-unen kerot ora duwe untu ngemu teges wong sing duwe kekarepan, nanging ora duwe bandha utawa wragat.

60.    Kongsi jambul wanen

       Kongsi tegese nganti. Unen-unen kongsi jambul wanen ngemu teges wong sing uripe nganti tumekan tuwa banget.

61.    Kere munggah bale

       Unen-unen kere munggah bale ngemu teges wong mlarat dadi wong sugih amarga digarwa karo wong sugih.

62.    Kere nemoni malem

       Unen-unen kere nemoni malem ngemu teges wong kang tumindak srakah utawa bedhigasan.

63.    Kerubuhan gunung

       Unen-unen kerubuhan gunung ngemu teges wong nemoni kesusahan kang gedhe banget.

64.    Kesandhung ing rata, kebentus ing tawang

       Unen-unen kesandhung ing rata, kebentus ing tawang ngemu teges wong nemoni cilaka sing ora dinyana-nyana.

65.    Menthung koja kena sembagine

       Koja tegese pedagang, sembagi tegese kain klambi. Unen-unen menthung koja kena sembagine ngemu teges wong sing ngapusi, nanging malah apus.

66.    Milih-milih tebu oleh boleng

       Unen-unen milih-mlilih tebu oleh boleng ngemu teges wong sing kakehan milih, bakale oleh kang ora becik.

67.    Mrojol selaning garu

       Unen-unen mrojol selaning garu ngemu teges wong sing luput saka bebaya.

68.    Mubra-mubru mblabar madu

       Mubra-mubru tegese sarwa kecukupan. Unen-unen mubra-mubru mblabar madu ngemu teges wong sing sarwa kecukupan.

69.    Ngagar metu kawul

       Ngagar tegese nggawe geni. Unen-unen ngagar metu kawul ngemu teges wong sing ngojok-ojoki supaya dadi pasulayan, nanging sing diojok-ojoki ora mempan.

70.    Ngajari bebek nglangi

       Unen-unen ngajari bebek nglangi ngemu teges penggaweyan sing ora ana paedahe.

71.    Ngalasake negara

       Unen-unen ngalasake negara ngemu teges wong sing ora manut karo pranatane negara.

72.    Ngalem legining gula

       Unen-unen ngalem legining gula ngemu teges wong sing ngalembana kapinterane wong kang pancen pinter.

73.    Ngaturake kidang lumayu

       Unen-unen ngaturake kidang lumayu ngemu teges ngaturake barang kang wis ora ana.

74.    Nglungguhi klasa gumelar

       Unen-unen nglungguhi klasa gumelar ngemu teges nindakake panggaweyan kang wis tumata.

75.    Nguyahi segara

       Unen-unen nguyahi segara ngemu teges nindakake penggaweyan kang siya-siya.

76.    Nucuk ngiberake

       Unen-unen nucuk ngiberake ngemu teges wong sing wis disuguhi mangan, mulih isih mbrekat.

77.    Nututi layangan pedhot

       Unen-unen nututi layangan pedhot ngemu teges nggoleki barang sepele sing wis ilang.

78.    Ora mambu enthong irus

       Unen-unen ora mambu enthong irus ngemu teges dudu sanak dudu kadang.

79.    Ora kinang ora udut

       Unen-unen ora kinang ora udut ngemu teges wong sing ora mangan apa-apa.

80.    Ucul saka kudangan

       Unen-unen ucul saka kudangan ngemu teges wong kang luput karo gegayuhane.

81.    Undhaking pawarta, sudaning kiriman

       Unen-unen undhaking pawarta, sudaning kiriman nemu teges biasane pawarta iku beda karo kasunyatane.

A.4. ISBAT

Isbat yaiku unen-unen kang ngemu teges pepindhan babagan ngelmu gaib, kebatinan, lan kasampurnaning pati. Tuladhane: ngangsu apikulan warih, golekana galihing kangkung, kodok ngemuli lenge, lsp. Unen-unen wujud isbat sing kulina digunakake masyarakat yaiku:

1.    Kodhok nemuli lenge

       Unen-unen kodhok ngemuli lenge ngemu teges jiwane manungsa kudu bisa mangreh ragane supaya ing tembe bisa mati sampurna.

2.    Ngangsu apikulan warih

       Unen-unen ngangsu apikulan warih ngemu teges wong sing maguru ngelmu gaib wis mawa dhedhasar wis kulina ngengurangi lan ora banget-banget olehe mangeran marang kadonyan.

3.    Amet geni adedamar

       Unen-unen amet geni adedamar ngemu teges padha karo ngangsu apikulan warih yaiku wong sing maguru ngelmu gaib wis mawa dhedhasar kulina ngengurangi lan ora banget-banget olehe mangeran marang kadonyan.

4.    Golekana galihing kangkung

       Kangkung pepindhane raga, galih pepindhane jiwa. Satemene kangkung iku tanpa galih. Unen-unen golekana galihing kangkung ngemu teges wong sing ngudi murih jiwane bisa kuwat lan bisa ngalahake hawa napsune.

5.    Apa isine wuluh wungwang?

       Wuluh wungwang tegese bumbung wungwang utawa bumbung kang bolong kiwa tengen, iku pepindhane ragane manungsa. Unen-unen apa isine wuluh wungwang ngemu teges sajroning badan wadhag yaiku badan alus, sukma, lan jiwa.

6.    Golekana tapake kuntul nglajang

            Unen-unen golekana tapake kuntul nglajang ngemu teges ngudiya murih ngerti marang keplasing jiwa.

B.       UNEN-UNEN KANGO MULANG MURUK ANAK

1.    Sing temen bakal tinemu

2.    Sing bener bakal pener

3.    Sing wani bakal dadi

4.    Sing jujur bakal mujur

5.    Sing umuk bakal keblusuk

6.    Ngelmu iku kelakone kanthi laku

7.    Tumindak ala lan becik iku kanggo awake dhewe

8.    Aja kuminter mundhak keblinger

9.    Becik ketitik, ala ketara

10.    Sapa sing salah bakal seleh

11.    Ngundhuh wohing pakarti

12.    Ajining dhiri gumantung kedaling lathi

13.    Ajining salira saka busana

14.    Wani ngalah luhur wekasane

15.    Sing medhit bakal kejepit

16.    Rukun agawe santosa, crah agawe bubrah

17.    Disengkuyung supaya enggal rampung

18.    Aja sok rumangsa bisa, nanging bisaa ngrumangsani

C.       PAEDAHE UNEN-UNEN JAWA

       KEMANDIRIAN (INDIVIDUALITAS)

1. Sing temen bakal tinemu

2. Sing bener bakal pener

3. Sing wani bakal dadi

4. Sing jujur bakal mujur

5. Sing umuk bakal keblusuk

6. Waton okol bakal konyol

7. Ngelmu iku kelakone kanthi laku

8. Jenang iku wohing geneng, jeneng, lan jumeneng

9. Tumindak ala lan becik iku kanggo awake dhewe

10. Aja kuminter mundhak keblinger

HUBUNGAN HORISONTAL (SOSIALITAS)

1. Becik ketitik, ala ketara.

2. Sapa sing salah bakal seleh.

3. Ngundhuh wohing pakarti.

4. Ajining dhiri gumantung kedaling lathi.

5. Ajining salira saka busana.

6. Wewaraha sawise weruh.

7. Kakehan gludhug kurang udan.

8. Wani ngalah luhur wekasane

9. Sing medhit bakal kejepit.

10. Rukun agawe santosa, crah agawe bubrah.

11. Disengkuyung supaya enggal rampung.

12. Aja sok rumangsa bisa, nanging bisaa ngrumangsani

MORALITAS / RELIGIUSITAS.

1. Esthining panembah iku sayekti amung Allah.
2. Agama iku ageming aji.
3. Sapa sing kinasih bakal kepilih.
4. Weninging pikir amarga zikir.
5. Manembaha kanthi tulus, supaya lulus.
6. Berkah iku wohing panembah.
7. Pambukaning ati khusyuk iku tawadhuk.
8. Yen kepingin lega pasraha marang Kang Maha Kuasa.
9. Isina ing pakarti ala kareben ora ngisin-isini.
10. Donga iku jiwaning agama.
11. Ikhtiyar iku kudu linambaran sadhar lan sabar.

D.      SEPULUH FILSAFAT JAWA

1.        Urip iku urup

2.        Memayu hayuning bawana, ambrastha dur hangkara

3.        Sura dira jaya jayaningrat, lebur dening pangastuti

4.        Aja adigang, adigung, adiguna

5.        Datan serik lamun ketaman, datan susah lamun kelangan

6.        Aja kuminter mundak keblinger, aja cidra mundak cilaka

7.        Yen wani aja wedi-wedi, yen wedi aja wani-wani

8.        Aja ketungkul marang kalungguhan, kadonyan lan kemareman

9.        Datan serik lamun ketaman, datan susah lamun kelangan

10.    Urip tansah narima ing pandum

KAPUSTAKAN

Thomas Wiyasa Bratawijaya. 1997. Mengungkap dan Mengenal Budaya Jawa.  Jakarta:  

           Pradnya Paramita.

James  Danandjaja.  1991.  Pentingnya   Penelitian   Folklor  Jawa   Bagi  Pembangunan

           Kebudayaan  Nasional. Makalah   disajikan   dalam   Kongres   Bahasa   Jawa   I.

           Semarang, 15-20 Juli.

--------------------. 1994. Folklor Indonesia Ilmu Gosip, Dongeng, dan Lain-lain.  Jakarta:

           Grafiti Press.

Wisnu  Minsarwati.  2002.  Mitos  Merapi  dan  Kearifan  Ekologi.  Yogyakarta:  Kreasi

           Wacana.